TESANJ.NET stranica grada
I dok se u januaru obilježava 21. godina od osnivanja Republike Srpske (RS), istovremeno se zaboravlja na jednu drugu Republiku Srpsku, Republiku Srpsku Krajinu (RSK).
Ovih dana navršava se 20. godina od kada je hrvatska vojska (HV), 1993. godine, izvršila akciju pod nazivom „Maslenica“ na Ravne Kotare, južne dijelove tzv. Republike Srpske Krajine (RSK), tokom koje je poginulo preko 300 vojnika i civila.
Nakon uspostavljanja prekida vatre 2. januara 1993. između vlade Republike Hrvatske i vlade tzv. Republike Srpske Krajine (RSK), hrvatske snage su tokom dvadeset dana mjeseca januara 1993. godine i dalje preduzimale vojne operacije, a među njima naročito se istakla ona u Maslenici do koje je došlo 22. januara 1993. godine. U nastojanju da steknu kontrolu nad mostom u pomenutom kraju, odnosno uspostavljanju kopnene veze između sjevernih teritorija i južnih teritorija Hrvatske, hrvatska vojska (HV) je prekršila UNPROFOR-ovu demarkacionu liniju i započela ofanzivu 22. januara. Napad HV na južne dijelove tzv. Republike Srpske Krajine se desio u toku realizacije „Vensovog plana“. Prema „Vensovom planu“ Republika Srpska Krajina je stavljena pod zaštitu mirovnih snaga UN-a, odnosno UNPROFORA. Tokom napada, HV je zauzela (oslobodila) dio Ravnih Kotara, aerodrom Zemunik, branu i hidroelektranu Peruča i nekoliko vrhova na planini Velebit. U ovoj akciji HV-a na područje Ravnih kotara su najviše stradala naselja Islam Grčki, Kašić i Smoković, koja su spaljena, a nakon njih naselja Murvica, Crno, Zemunik Gornji, Poljica i Islam Latinski, koja su djelimično porušena i spaljena.
Operaciju „Maslenica“ planirali su i izveli hrvatski generali Janko Bobetko, Ante Gotovina, Ante Roso, Mirko Norac i Mladen Markač, uz znanje i odobrenje ministra odbrane Gojka Šuška i predsjednika i vrhovnog komandanta oružanih snaga R. Hrvatske Franje Tuđmana.
Tadašnji načelnik artiljerije HV sektora „Velebit“ bio je Agim Čeku, donedavni predsjednik Vlade Kosova. Vojsci RSK je došla pomoć iz Srbije, sastavljena velikim dijelom od tzv. “Arkanovaca”, (Srpska dobrovoljačka garda-SDG) tj. pripadnika paravojnih jedinicai kojima je komandovao Željko Ražnatović-Arkan i njegov pomoćnik Milorad Ulemek-Luković Legija, te dio vojnih jedinica Srba iz Bosne, tj. Republike Srpske.
Vojno-policijska (redarstvena) operacija Maslenica ostat će zabilježena po tome što je to bila jasna upućena poruka liderima RSK i SVK (Srpska vojska krajine), pa i liderima Srbije i SR Jugoslavije, kakav završetak očekuje RSK na tada okupiranim područjima Republike Hrvatske. U svega nekoliko dana Hrvatska vojska je u cijelosti uspješno izvršila planirani zadatak razbivši dotad samouvjerenu Srpsku vojsku krajine (SVK).
Od ove operacije Hrvatska više nije izgubila ni pedlja teritorije, a ovom operacijom je nagovjestila da će ubuduće ići samo naprijed ka oslobađanju okupiranih teritorija.
Operacija Maslenica je Hrvatskoj vojsci donijela niz iskustava koja su joj uvelike pripomogli u daljnjem jačanju, organizaciji, razvoju i upotrebi jedinica, što se moglo vidjeti u kasnijim bitkama i operacijama, poput Medačkog džepa, Zime ‘94, Bljeska, Ljeta ‘95, Skok 1, Skok 2, Oluje, Maestrala.
Republika Srpska Krajina je bila nepriznata država na teritoriji Republike Hrvatske. Država koju nije priznao niko, čak ni Srbija, odnosno tadašnja SR Jugoslavija. Ta država se sastojala od dva nepovezana dijela zapadnog i istočnog. Republika Srpska Krajina je proglasila nezavisnost 19.decembra 1991. godine u jeku rata u Hrvatskoj. Mada je pravo rađanje “Krajine” počelo još 17.08.1990. godine pobunom policijske stanice u Kninu, pod vođstvom inspektora Mile Martića (Milana Martića). “Kuda Krka teče, kuda Milo reče”, ovako su Krajiški Srbi veličali Milana Martića.
Rat u Hrvatskoj je privremeno okončao Vensov plan na osnovu kojeg se sredinom 1992. godine se raspoređuju mirovne trupe pod nazivom UNPROFOR.
Nakon povlačenja JNA, i primirja, Hrvatska se konsolidovala, i počela opremati i obučavati svoje oružane snage. Prvo je HV imala akciju na Miljevačkom platou, nakon toga Ravni kotar, a septembru 1993. godine i akcija Medački džep.
Ono što je od posebne važnosti istaći je “predaja” Krajine Hrvatskoj od strane Srba iz Bosne.
Kako? Poznato je, ali još uvijek nije do kraja rasvijetljeno, da je postignut dogovor Tuđman-Karadžić po kojem se Karadžić obavezao na dvije stvari. Prva je da će spriječiti da dođe do ujedinjavanja Republike Srpske sa Republikom Srpskom Krajinom, a druga da se vojska bosanskih Srba neće miješati kada Hrvatska vojska krene u operaciju oslobađanje Knina. Zauzvrat, kada je Milošević 1994. godine zaveo sankcije Srbima u Bosni, Hrvatska je pomagala Republici Srpskoj kroz novčane transakcije, kroz pomoć u hrani, pomoć u gorivu, lijekovima i sl.
Da se Karadžić pridržavao sporazuma sa Tuđmanom vidjelo prvo tokom akcije Bljesak, pa onda i tokom akcije Oluja. Iako su se obavezali sporazumom da će intervenisati sa dvije brigade, Vojska Republike Srpske nije ništa uradila da pomogne SVK, tokom akcija Bljesak i Oluja.
Danas je ovo područje na kojem je oko 380 spaljenih sela, i uništeno i oštećeno oko 40.000 kuća. Danas je tzv. Krajina skoro pusta, danas na području Banije, Korduna i Like ima više divljih svinja nego predratnih stanovnika Srba. Ovaj teritorij je bez naroda, koji je tamo više od 400 godina živio, ovaj teritorij je bez Srba.
Zaključak se nameće sam po sebi, današnja Republika Srpska je nastala između ostalog i na žrtvi i patnji Republike Srpske Krajine i naroda koji je tamo živio.
Haris Sejdić
