TESANJ.NET stranica grada
Monumentalni simbola grada Kraljeva, u susjednoj nam Srbiji, spomenik junacima balkanskih ratova i Prvog svjetskog rata, od dragosti poznat i nazvan Milutin, ove 2012. godine proslavio je i jedan neobičan jubilej, trideset godina od ponovnog vraćanja na centralni gradski trg. Naime, poslije 22 godine izmještanja sa trga na lokalno groblje, bronzani vojnik vraćen je u jesen 1982. na visoko postolje u srcu grada. Milutin- spomenik, simbol grada, srušen je 1. maja 1960. po odluci tadašnjeg opštinskog rukovodstva, uprkos protestima građana. Motiv uklanjanja spomenika bilo je političko ulizištvo tadašnjih komunističkih opštinskih moćnika i koristoljublje. A da bi sve to lakše prošlo, našlo se neko uporište, neka procedura, forma, i sl., za takav čin, a to pokriće im je tada dao jedan profesor sa beogradskog univerzita koji je “stručno” utvrdio da spomenik nema nikakvu umjetničku vrijednost, kao i da ometa saobraćaj, pa samim tim može se sklonuti sa trga.
Čak je i istaknuti prvoborac i komunista iz drugog svjetskog rata “slavni” Slobodan Penezić Krcun, prvi šef OZNE u oslobođenoj Srbiji i ministar policije, bio je bezmalo zgranut i iznenađen uklanjanjem Milutina iz centra Kraljeva. U zapisniku sa zatvorenog sastanka kraljevačkih komunista sa Krcunom, održanog te 1962. u zgradi tek novosagrađenog hotela, piše da je on zaprepašteno upitao gde je nestao spomenik srpskim borcima i ratnicima. Domaćini su se pravdali da Milutin smeta saobraćaju, a Krcun im je tada odgovorio da u Londonu saobraćaj bez problema ide oko spomenika Nelsonu na Trafalgar skveru i upitao opštinare da li misle da je možda Kraljevo veće od Londona. “Mi smo ratovali i ginuli”, stoje u zapisniku Krcunove reči, “a naši očevi nisu odstupali do poslednjeg, teško mi je što skloniste vaš spomenik”.
Treba napomenutno da je poslije uklanjanja spomenika Milutina, sa trga u Kraljevu, isti “stručni” profesor postao glavni urbanista u još nekoliko gradova iz kojih je počistio slična spomen-obeležja. A sudbina Milutinova-spomenika nije bila bolja ni u staroj kraljevini Jugoslaviji. Tada su se njegovom podizanju protivili razni špekulanti. Najzaslužniji za povratak spomenika 1982. godine je tadašnji predsjednik opštine Branko Maričić. On je organizovao referendum o povratku spomenika na gradski trg. Više od 35.000 Kraljevčana i firmi dalo je prilog za njegovu obnovu. Mislim da je onaj profesor sa beogradskog univeziteta vjerovatno već odavno pokojni, ali je ostavio svoje studente koji nastavljaju njegovu tradiciju “struke” i “stručnosti” i van granica Srbije.
A u Bosni i Hercegovini, tačnije u Tešnju donešena odluka da se biste pjesnika Muse Ćazima Ćatića i narodnog heroja Huse Hodžića iz parka premjeste, uklone, šta li već, ne znam ni sam, negdje na novu lokaciju, zbog novog urbanističkog plana ovog dijela grada. I, naravno javnost se pobunila ili se barem tako čini, uglavnom u tešanjskoj čaršiji je ovo vruća tema.
Smatram, da nema potrebe priču oko bista sakrivati u neke birokratske-proceduralno-pravno-zakonodavne forme, nego pokrenuti aktivnost oko vraćanja bista na staro mjesto, a iste uklopiti u novi urbanistički plan. Ne trebaju nam niti inati, ni sujete, a ponajmanje podjele, na seljake i Tešnjake, na jelašane i ostale, na zelene i crvene, pa biva sad svi koji su za to da biste ostanu su po automatizmu protivnici cjeloukupnog napretka i razvoja Tešnja, ili kontra toga da se u Tešnju ništa nije uradilo ali jeste mnogo unakazilo i srušilo.
Vjerujem da ćemo svi naći snage za razumijevanje jednih drugih i da će nam ovakve “nesuglasice” pomoći da svi budemo u funkciji cjeloukupnog rasta i razvoja Tešnja.
Haris Sejdić
